Xây Dựng: Những kiến trúc nổi tiếng trên thế giới(55)

Mô hình "Làng Việt" (Viet Village Urban Farm) ở New Orleans. Rất tiếc là không có một người Việt Nam nào tham gia vào dự án này.
http://asla.org/awards/2008/08winners/411.html

Những quần thể kiến trúc độc đáo nhất thế giới: Có đến hơn 1/4 dân số trên hành tinh của chúng ta theo các tôn giáo ở phương Đông, gồm các tôn giáo nổi tiếng như Phật giáo, Hindu, đạo Sikh, và đạo Lão. Loại hình kiến trúc đền tháp là cơ sở thờ tự duy nhất của các tôn giáo này khá đa dạng và phong phú. Từ các kiến trúc cổ xưa của quần thể đền tháp Ankor Wat đến kiến trúc hiện đại đặc sắc như Wat Rong Khun. Sau đây là những đền tháp có kiến trúc vô cùng độc đáo ở châu Á.
Thiền viện Taktshang Goemba - Bhutan

Thiền viện Taktshang Goemba, tọa lạc trên một vách đá núi hiểm trở nằm tại độ cao 914m so với bề mặt nước biển tại thung lũng Paro, là một trong những địa danh linh thiêng nhất ở Bhutan. Truyền thuyết kể rằng, có một vị Phật tên là Guru Rinpoche, đứng thứ hai sau Đức Phật Thích Ca, đã cưỡi một con cọp vân du đến sườn núi này, ngài đã thiền định tại một hang động được kiến tạo trong thiền viện.

Thiền viện này được xây dựng vào năm 1692 và được trùng tu vào năm 1998 sau một vụ hỏa hoạn. Ngày nay, thiền viện này không cho phép các du khách vãng lai được phép tới. Nó trở thành thiền viện hoành tráng và kỳ bí nhất thế giới.

Wat Rong Khun – Thái Lan

Ngôi đền Wat Rong Khun nằm ở Chiang Rai, Thái Lan không giống với bất kỳ ngôi đền Phật giáo nào trên thế giới. Toàn bộ ngôi đền toát lên một màu trắng tinh khiết, công trình kiến trúc này trang trí với những bức khảm vàng phản chiếu nét lung linh huyền ảo trong ánh nắng mặt trời, một phong cách kiến trúc đương đại khá đặc trưng.Ngôi đền này là công trình nghệ thuật của một nghệ sĩ Thái Lan nổi tiếng tên là Chalermchai Kositpipat vẫn còn đang tiếp tục xây dựng ít nhất 90 năm nữa mới hoàn thiện. Điều đó cũng cho thấy, ngôi đền này sẽ cùng có thời gian xây dựng kỷ lục như kiến trúc Thánh đường Sagrada Familia ở Barcelona, Tây Ban Nha!.

Đền tháp Prambanan – Indonesia

Quần thể đền tháp Prambanan là một ngôi đền Hindu tọa lạc ở miền Trung Java, thuộc Indonesia. Nhóm đền này được xây dựng vào năm 850 sau Công nguyên, gồm tổng cộng 8 ngôi đền chính và khoảng 250 ngôi đền nhỏ hơn nằm bao bọc xung quanh.Gần như tất cả các bức tường của nhóm đền tháp này được kiến tạo với những bức họa phù điêu chạm khắc khá sống động, thể hiện các truyền thuyết của vị thần Vishnu, các cuộc phiêu lưu của thần khỉ Hanuman, các truyền thuyết và thiên sử thi Ramayana. Mặc dù nhóm đền tháp này không phải là lớn nhất ở Indonesia, nhưng sự hiện diện của Prambanan đã làm nên nét đẹp huyền bí cho đảo quốc này.

Đền vàng Shwedagon - Myanmar

Không ai biết chính xác thời điểm ngôi đền Shwedagon ở Myanmar được xây dựng khi nào, các nhà khảo cổ chỉ cho biết là ngôi đền này có lịch sử từ 2.500 năm, nhưng cứ liệu chính xác nhất thì có lẽ nó được xây dựng trong khoảng các thế kỷ thứ VI và thế kỷ X.Ngày nay, người ta nói “đền vàng” để chỉ đến lớp vàng lá được dát lên ngôi đền này. Vào thế kỷ XV, Nữ hoàng của người Môn đã dâng tặng vàng cho ngôi chùa này. Truyền thống hiến vàng vẫn còn tiếp tục cho đến ngày nay, hàng năm các Phật tử thường mang theo các phiến vàng lá để dát lên bề mặt các bức tường của ngôi đền.

Điều khâm phục nhất là ngọn tháp nhọn và mái vòm của ngôi đền được phủ đến trên 5.000 viên kim cương và 2.000 viên hồng ngọc (đặc biệt có một viên kim cương cực kỳ quý hiếm nặng đến 76 carat). Và trong ngôi đền này còn lưu giữ một quốc bảo linh thiêng nhất của Phật giáo, đó là 8 sợi tóc của Phật Thích Ca.

Đền Chion-in - Kyoto - Nhật Bản

Ngôi đền này được xây dựng vào năm 1234 sau Công nguyên, là nơi ở của nhà sáng lập hệ phái Phật giáo Jodo (Đất Lành), tên là Honen. Thủa ban đầu ngôi đền này có tổng cộng 21 tòa nhà nhưng trải qua các trận động đất và hỏa hoạn, hiện chỉ còn lại một ngôi đền duy nhất tồn tại từ thế kỷ XVII.Du khách tham quan đền Chion-in buộc phải bước qua cánh cổng lớn nhất Nhật Bản, đó là cổng San-mon gồm có 2 tầng. Chuông của ngôi đền cũng lập một kỷ lục đáng “nể”, nặng 74 tấn và vào dịp tết Nguyên Đán, người ta cần tới 17 nhà sư mới có thể đánh được quả chuông này.Một đặc điểm lý thú của đền Chion-in là tại khu vực đại sảnh có những tiếng hát lạ vang lên. Khu vực đại sảnh này gọi là “Uguisu-bari” hay “Sảnh Họa mi”, nơi đây lắp đặt những tấm ván lót sàn bằng gỗ, hay phát ra những tiếng kêu báo hiệu những người không phận sự chớ dại dột bước vào.

Đền tháp Borobudur - Indonesia

Quần thể đền tháp Prambanan là một ngôi đền Hindu tọa lạc ở miền Trung Java, thuộc Indonesia. Nhóm đền này được xây dựng vào năm 850 sau Công nguyên, gồm tổng cộng 8 ngôi đền chính và khoảng 250 ngôi đền nhỏ hơn nằm bao bọc xung quanh.Gần như tất cả các bức tường của nhóm đền tháp này được kiến tạo với những bức họa phù điêu chạm khắc khá sống động, thể hiện các truyền thuyết của vị thần Vishnu, các cuộc phiêu lưu của thần khỉ Hanuman, các truyền thuyết và thiên sử thi Ramayana. Mặc dù nhóm đền tháp này không phải là lớn nhất ở Indonesia, nhưng sự hiện diện của Prambanan đã làm nên nét đẹp huyền bí cho đảo quốc này.

Đền thần Vishnu Srirangam - Ấn Độ

Ngôi đền Srirangam nằm ở thành phố Tiruchirapalli (hay Trichy), là ngôi đền Hindu lớn nhất thế giới, thậm chí còn lớn hơn cả Angkor Wat. Đền thờ thần Vishnu, một trong 3 vị thần tối cao của đạo Hindu. Truyền thuyết kể rằng, ngày xửa ngày xưa, có một nhà hiền triết đã nghỉ ngơi và đặt một bức tượng thần Vishnu dựa lưng trên một con rắn lớn. Khi ngài chuẩn bị cho một chuyến đi xa, thật lạ con rắn đứng yên không nhúc nhích, ngài bèn xây một ngôi đền lên trên con rắn này.Hàng thế kỷ trôi qua, ngôi đền ngày càng phát triển về quy mô kèm thêm một số ngôi đền khác. Quần thể ngôi đền này khá hoành tráng, nó bao phủ một diện tích rộng trên 63 ha với 7 bức tường đồng tâm, bức tường ngoài cùng dài 4 km. Mỗi bức tường này tách biệt với bức tường khác, tất thảy đều đậm sắc thái linh thiêng.Ngôi đền Srirangam khá nổi tiếng bởi những kim tự tháp rực rỡ màu sắc có lối vào nằm ngầm dưới mặt đất. Tổng cộng toàn thể đền tháp này có tất cả 21 kim tự tháp như thế, trong đó kim tự tháp lớn nhất gồm có 15 tầng, và cao tới 60m.

Angkor Wat, Angkor Thom và đền Bayon - Campuchia

Angkor Wat và Angkor Thom không phải là ngôi đền lớn trong lịch sử, nhưng nó đã từng được Hollywood sử dụng làm hình mẫu trong các siêu phẩm điện ảnh. Angkor Wat được xây dựng vào đầu thế kỷ XII tại Campuchia. Lúc đầu đây là nơi thờ tự của đạo Hindu, chủ yếu thờ thần Vishnu. Trong khoảng các thế kỷ XIV hay XV, là thời kỳ mà Phật giáo truyền bá khắp châu Á thì Angkor Wat trở thành ngôi đền Phật giáo khá nổi tiếng.Thế giới chỉ biết về Angkor Wat khi vào thế kỷ XVI, có một nhà sư người Bồ Đào Nha viếng thăm ngôi đền này và đã hùng hồn mô tả: “Thật khó có thể viết lên những gì để nói lên vẻ đẹp thanh thoát và hùng vĩ của Angkor Wat, và cũng không có công trình kiến trúc nào trên thế giới như Angkor Wat. Những tòa tháp cao ngất là những gì mà con người có thể vinh danh để nhìn ngắm nó”.Du khách tham quan Angkor Wat thường tham quan cả Angkor Thom và đền Bayon. Hai công trình kiến trúc này nói lên giá trị văn hóa rực rỡ của đế quốc Khmer xa xưa.

Những công trình kiến trúc độc đáo chưa bao giờ được xây dựng

Drawing by Gaudí of Hotel Attraction

Hotel Attraction, New York City (Mỹ), thiết kế năm 1908:Đây là tòa nhà cao nhất ở thành phố New York vào thời đó do kiến trúc sư Antoni Gaudi thiết kế. Nhà tháp cao đến 360m và bị coi là phi hiện thực vào thời điểm được thiết kế. Dự án này chỉ được nhiều người biết đến vào năm 1956 khi một phóng sự có nhan đề "Thế giới mới gọi là Gaudi" xuất hiện. Nhưng hiện nay, các bản vẽ của Gaudi được nghiên cứu để làm nền tảng cho dự án Ground Zero ở Manhattan.

Tháp Illinois, Chicago (Mỹ), thiết kế năm 1956:Tháp Illinois của kiến trúc sư Frank Lloyd Wright dự kiến sẽ cao 1.069m, gồm 528 tầng. Wright tin rằng thiết kế này có thể chấp nhận được về mặt kỹ thuật vào thời điểm nó được đề nghị.Tuy nhiên, một số vấn đề đã nảy sinh trong bản thiết kế tháp Illinois của Wright, trong đó bao gồm không gian cần để bố trí hệ thống thang máy đã chiếm quá nhiều diện tích ở những tầng dưới thấp. Cuối cùng dự án bị thất bại.

Fourth Grace, thành phố Liverpool (Anh), thiết kế năm 2002:Mặc dù bị nhiều người chê bai, song thiết kế của kiến trúc sư Will Alsop cũng giành được chiến thắng và có tên gọi là "The Cloud" (Đám mây). Do công trình được xây dựng gần 3 cao ốc lịch sử khác ở khu Pier Head - gọi là "The Three Graces" - nên dự án có tên là "Fourth Grace".

Nhưng dự án bị hủy bỏ năm 2004 do chi phí quá cao. Fourth Grace là một phức hợp bao gồm khách sạn 107 phòng và các công trình khác như quán bar, nhà hàng và gallery.

Beacon of Progress
Beacon of Progress, Chicago (Mỹ), thiết kế năm 1891:Dự án tháp bằng đá "Beacon of Progress" của kiến trúc sư người Pháp tên là Desire Despradelle cao 457m và địa điểm xây dựng là công viên Jackson ở Chicago, nơi mọc lên tháp Chicago World's Fair năm 1893. Thiết kế bao gồm một đài vòng (nhà hát lớn) ở phần chân tháp đủ chỗ cho 100.000 người và cầu tàu kéo dài đến hồ Michigan.

Thành phố hiện đại, được thiết kế năm 1922 cho Paris (Pháp). Thành phố hiện đại là nơi ở của 3 triệu người, được thiết kế bởi kiến trúc sư Le Corbusier. Trung tâm của dự án là cụm các khối nhà chọc trời 60 tầng được xây dựng trên những khung thép và nằm gọn trong những bức tường kính khổng lồ. Ngay trung tâm thành phố là mạng lưới giao thông với những bến xe buýt và nhà ga tàu điện, cũng như hệ thống xa lộ và một sân bay. Le Corbusier cho rằng thiết kế này là cách hiệu quả nhất để giải quyết tình trạng khủng hoảng nhà ở nơi thành thị.

Tháp Talin, St. Petersburg (Nga), thiết kế năm 1917: So với tháp Talin - nếu được xây dựng - thì tháp Eiffel ở Paris chỉ là “chú lùn”. Tháp Talin là cấu trúc bao gồm sắt, kính và thép. Tháp có hình xoắn ốc vươn cao đến 400m. Du khách tham quan sẽ di chuyển vòng quanh nhờ rất nhiều thiết bị cơ học.Phần chân tháp là một hình khối xoay được thiết kế làm nơi hội họp, tổ chức hội nghị lập pháp v.v... Hình khối này sẽ xoay đúng 1 vòng trong 1 năm. Phía trên hình khối là kim tự tháp nhỏ hơn, xoay 1 vòng trong 1 tháng, dành cho những hoạt động hành pháp.

Kim tự tháp Shimizu, Tokyo (Nhật Bản), thiết kế năm 2004:Dự án được thực hiện trên vịnh Tokyo, Nhật Bản. Cấu trúc cao hơn Đại Kim tự tháp ở Giza 12 lần và là nơi ở của 750.000 người. Shimizu bao gồm 55 kim tự tháp nhỏ hơn và mỗi cấu trúc này có kích thước cỡ khách sạn Luxor ở Las Vegas. Tuy nhiên, thiết kế đã không được thực hiện do không có vật liệu siêu nhẹ và siêu cứng theo yêu cầu.

Tháp Ultima,San Francisco (Mỹ),thiết kế năm 1991:Cấu trúc cao 3.218m là thiết kế của kiến trúc sư Eugene Tsui, bao gồm 500 tầng và là nơi ở của 1 triệu người. Thiết kế được xây dựng theo kiểu tổ mối ở châu Phi.

Cung điện Xôviết,Moskva (Liên Xô), thiết kế năm 1933:Nếu được xây dựng, Cung điện Xôviết có thể trở thành cấu trúc cao nhất thế giới. Dự án đã thu hút được sự chú ý và tranh tài của hàng trăm kiến trúc sư trên thế giới.Dự án được khởi công xây dựng vào năm 1937 nhưng đã bị đình lại vì Thế chiến II bùng nổ. Nằm 1942, những khung thép của công trình được tháo dỡ để phục vụ xây dựng cầu và công sự.
Ziggurat-Kiến trúc kim tự tháp độc đáo

Ziggurat theo hệ ngôn ngữ của người Akkadia cổ đại có nghĩa là "Công trình được xây dựng trên vùng đất nâng cao" là một quần thể đền tháp tại thung lũng của người Lưỡng Hà cổ đại và Iran, đền tháp này có hình dạng kim tự tháp hình ruộng bậc thang với rất nhiều hành lang bằng đá chia theo nhiều cung bậc.

Ziggurats and the Greatest of them - Sumerian Ziggurat of Ur

Ziggurat là công trình kiến trúc rất quan trọng với người Sumeria, Babylon và người Assyria thuộc Lưỡng Hà cổ đại. Những tư liệu sớm nhất về kim tự tháp Ziggurat đã có từ thời và thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên.

Khác với kiến trúc các kim tự tháp ở Ai Cập, đỉnh của Ziggurat thường có dạng bằng phẳng, chia thành nhiều hình dạng khác nhau: chữ nhật, hình bầu dục hoặc hình vuông.

Gạch để xây dựng các Ziggurat thường là loại gạch chịu lửa rất đặc biệt. Mặt ngoài gạch được phủ nhiều lớp men có màu sắc khác nhau, tương quan đến các màu sắc trong vũ trụ học. Cạnh đáy của Ziggurat thường bằng phẳng rồi từ từ xoắn ốc khi lên đến đỉnh.

Mesopotamian Ziggurat at Ur, c. 2100 B.C.

Cấu trúc xây dựng nổi bật nhất về Ziggurat là Đại Ziggurat ở Ur và Khorsabad thuộc vùng Lưỡng Hà. Trong lòng Ziggurats thật ra không có bất kỳ "phòng" nào như các kim tự tháp Ai Cập. Chiều dài trung bình của một Ziggurat hơn 50m.

Ziggurat ở Mesopotamian valley, Iran

Các kim tự tháp Ziggurat của người Lưỡng Hà không dùng vào mục đích phục vụ các lễ nghi tôn giáo. Người Lưỡng Hà cổ đại cho rằng Ziggurat là nơi sinh sống của các vị thần. Thông qua Ziggurat, các vị thần có thể gần gũi hơn với đời sống con người, và mỗi thành phố đều có ít nhất 1 vị thần bảo hộ.

Chỉ có các bậc hiền triết hay nhà thông thái cao quý mới đủ thẩm quyền để đặt chân đến gần Ziggurat, các nhà thông thái này có trách nhiệm quan tâm, săn sóc cho nơi ở của các vị thần và lắng nghe sự phát xét của các vị thần để truyền bảo dân cư trong vùng. Các nhà thông thái này là người nắm giữ sức mạnh tuyệt đối trong xã hội của người Sumeria.

Quá trình xây dựng Ziggurat ở Iran

Có khoảng 32 Ziggurat được biết đến chỉ tại Lưỡng Hà. 28 Ziggurat nằm trong lãnh thổ của Iraq, và 4 Ziggurat nằm ở Iran. Ziggurat được khám phá gần đây nhất là Sialk Ziggurat thuộc miền Trung Iran. Một trong những Ziggurat được bảo quản trong điều kiện tốt nhất còn tồn tại đến ngày nay là Choqa Zanbil Ziggurat ở miền Tây Iran.

Ziggurat ở Iran

Sialk Ziggurat, nằm tại Kashan, Iran được xem là Ziggurat lâu đời nhất hành tinh, được xây dựng vào đầu thiên niên kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Ziggurat này có mô típ trang trí khá đơn giản ở phần bệ đáy, mô tả những dấu ấn toán học lỗi lạc của một thời đại, nó gồm có 3 tầng và trên đỉnh của kim tự tháp này là một ngôi đền.

Ziggurat ở Iraq

Một Ziggurat khác nữa là Ngôi đền màu trắng ở Uruk, thuộc vùng đất của người Sumer cổ đại. Kim tự tháp này được xem như là nơi ở của các vị thần với những tầng tháp như là con đường dẫn tới thiên đình.

Ziggurat ở Iraq

Người Lưỡng Hà cổ đại tin rằng các kim tự tháp đền này là con đường thông thương giữa thiên đàng và hạ giới. Thật vậy, Ziggurat tại Babylon được biết đến là Etemenankia hay "Đại sảnh giữa thiên đàng và hạ giới".Ziggurat ở Iraq

Theo học giả Herodotus, đỉnh của mỗi Ziggurat là một ngôi đền, mặc dù vậy không có ngôi đền nào tồn tại đến ngày nay. Có rất nhiều lý do liên quan đến việc xây dựng Ziggurat, thứ nhất người cổ đại muốn lợi dụng địa hình cao ráo của các kim tự tháp này nhằm trốn tránh các trận lụt lội vào mùa mưa.

Ziggurat ở Mesopotamia (do người Sumerians, Babylonians, and Assyrians ở vùng Mesopotamia xây).

Thứ hai, việc xây dựng các Ziggurat chỉ gồm 3 hành lang lên xuống cùng một hướng duy nhất có thể trực tiếp ngăn ngừa những tên "gián điệp" không phải là nhà thông thái, đột nhập lên các ngôi đền trên chóp kim tự tháp để đánh cắp các bí mật gồm công thức để chế biến các món ăn dâng cúng các vị thần, hay nghi thức tẩm ướp và chôn thú vật chết trong ngôi đền. Thứ ba, chiều cao của các Ziggurat đủ khả năng thoát khỏi khói bụi ô nhiễm của đời sống văn minh nhân loại bên dưới chân tháp.